Συνέντευξη από την κ. Αντωνία Πολάκη.
"Το έθιμο του Κλήδονα" -Κυρία Αντωνία από ποιο χωριό είστε; -Από τη Γωνιά Ρεθύμνης. -Μπορείτε να μας μιλήσετε για ένα έθιμο της περιοχής σας; -Ευχαρίστως. Είναι το έθιμο του Κλήδονα που γινότανε την παραμονή του Άη Γιαννιού στις 23 του Ιούνη. Το έθιμο αυτό γινόταν από τις ανύπανδρες κοπέλες που πίστευαν ότι με αυτόν τον τρόπο θα μάθαιναν το μέλλον τους και τον άντρα που θα παντρευτούνε. -Κυρία Αντωνία μπορείτε να μας το περιγράψετε, σας παρακαλούμε; -Την παραμονή οι ανύπανδρες κοπέλες γέμιζαν μια στάμνα με το "αμίλητο νερό" από τη βρύση του χωριού. Μια κοπέλα "η Μαρία" έπινε λίγο από το νερό και δεν έπρεπε να μιλήσει σε κανένα. Έπειτα κάθε κοπέλα έριχνε στη στάμνα ένα προσωπικό της αντικείμενο, ένα φρούτο, ένα δαχτυλίδι κ.α. Αυτό το αντικείμενο λεγόταν ριζικάρι. Η στάμνα έμενε σκεπασμένη όλη τη νύχτα στην ταράτσα της Μαρίας κάτω από τα αστέρια για να γίνει το μαγικό. Εκείνη τη νύχτα τα κορίτσια λέγεται ότι θα δουν στο όνειρο τους το μελλοντικό τους σύζυγο. Ανήμερα του Άι Γιαννιού η Μαρία με τις κοπέλες αλλά και με τους υπόλοιπους χωριανούς "άνοιγαν τον Κλήδονα". Η Μαρία που έπαιζε τον ρόλο της Πυθίας άρχιζε την τελετή με τον δίστιχο: Ανοίγουμε τον Κλήδονα στ' Άη Γιάννη τη χάρη, τση καλομήρας το παιδί να πρωτοριζικάρι. Συνέχιζαν φιλικές και όμορφες μαντινάδες μέχρι να βγουν όλα τα ριζικάρια. Όταν τελείωνε η διαδικασία έβαζαν "το αμίλητο νερό"στο στόμα τους και έφευγαν αμίλητες (κρυφά),περιμένοντας να ακούσουν κάποιο όνομα ,το οποίο θα είναι του νέου που θα τις αγαπήσει. -Μήπως θυμάστε καμία από αυτές τις μαντινάδες που λέγατε τότε; -Τη μπόρτα των ονείρων σου του Κλήδονα το βράδυ ας' ανοιχτή ναρθώ, να μπω, ν ανειρευτούμε ομάδι. Πιστεύω τις τον Κλήδωνα και εις το ριζικάρι, γιατί εκειά μ' αγάπησε βουνίσιο παλικάρι. Το έθιμο του Κλήδωνα θέλει και μια Μαρία, νάναι μικρή κι απάντρευτη κι αγνή σαν Παναγία. -Tα αγόρια δεν συμμετείχαν σε αυτό; -Α! Ναι βέβαια ξέχασα να σας πω ότι παράλληλα αναβίωνε και το έθιμο με τις φωτιές. Οι νεαροί μάζευαν από τα σπίτια τους Μάηδες δηλαδή τα στεφάνια που είχαν φτιάξει την πρωτομαγιά. Τα συγκέντρωναν στην πλατεία του χωριού μαζί με άλλα ξερόκλαδα και όταν τελείωναν με τον Κλήδωνα άναβαν μια μεγάλη φωτιά πάνω από την οποία πήδαγαν όλοι οι κάτοικοι του χωριού. Του Παναγιώτη Κ. μαθητή του Δ2 |
Συνέντευξη από την Ειρήνη Παπαδάκη.
"Το έθιμο του κλήδονα" -Γιαγιά μπορείς να μου πεις ένα έθιμο του χωριού σας για το νερό; -Θα σου πω ένα έθιμο που γινόταν παλιά. Ένα κορίτσι του χωριού πήγαινε στη βρύση και γέμιζε μια στάμνα με νερό. Έπειτα γύριζε στην πλατεία του χωριού χωρίς να μιλήσει καθόλου. Εκεί μαζευόταν όλοι οι χωριανοί, καθένας έβαζε μέσα στην στάμνα κάτι δικό του. Δηλαδή (ένα κουμπί, ένα νόμισμα, ένα δαχτυλίδι και άλλα). Κλείνανε την στάμνα και την αφήνανε όλη νύχτα. Το επόμενο το βράδυ, όλοι οι χωριανοί πηγαίναμε στην πλατεία. Εκεί το κορίτσι που την έχει γεμώσει, την ανοίγε, έβαζε το χέρι της μέσα και έπιανε ένα αντικείμενο. Κάποιος χωριανός έλεγε μία μαντινάδα, που ανήκε σε όποιον ήταν το αντικείμενο που κρατούσε το κορίτσι. Αυτό γινόταν μέχρι να αδειάσει η στάμνα από τα πράγματα. Έτσι μας έβρισκε πολλές φορές, το πρωί . -Γιαγιά σου άρεσε αυτή η γιορτή; -Και βέβαια παιδί μου, ήταν μια καλοκαιρινή γιορτή, πού την περιμέναμε πώς και πώς. Tης Εμμανουέλα Π. μαθήτρια του Δ2. Συνέντευξη από την κυρία Βαγγελιώ Παπαλεξάκη.
-Από που παίρνατε παλιά νερό; -Στα παλιά χρόνια οι άνθρωποι έφτιαχναν πηγάδια για να έχουν νερό τον χειμώνα και ακόμα σε ορισμένα μέρη έφτιαχναν δεξαμενές. Όμως δεν είχαν όλα τα σπίτια πηγάδι υπήρχε ειδικός που τα έκτιζε όπως ο παππούς σου. -Πώς πλενόσασταν και πώς μαγειρεύατε; -Οι άνθρωποι είχαν στάμνες που τις γέμιζαν με νερό από το πηγάδι για να πλυθούν και κάθε Σάββατο έκαναν μπάνιο και ζύμωναν. Οι γυναίκες σκεφτόντουσαν καλά τι θα ψήσουν, κάτι που θα έχει λίγο νερό για να κάνουν οικονομία. Επίσης πήγαιναν στο πηγάδι για να πλύνουν χόρτα και ρούχα. -Πώς ποτίζατε στο χωράφι; -Όταν πήγαιναν στα αμπέλια έβαζαν νερό από το πηγάδι σε ένα μικρό σταμνάκι και πότιζαν ότι μπορούσαν. Τον χειμώνα πήγαιναν στις ελιές που εκεί είχαν ένα χαράκι με μια λακκούβα που γέμιζε νερό και έπιναν από 'κει, όμως στον πάτο είχε χώμα. -Θυμάσαι πώς έπαιρναν νερό στην πολιτεία; -Στην πολιτεία υπήρχε ο νερουλάς, που έφερνε κουβάδες με νερό μαζί με το γαϊδούρι και τους έδινε στους ανθρώπους. Ο ένας κουβάς έβαζε 20 οκάδες. Όταν έβαλαν τις βρύσες οι γυναίκες μάλωναν ποια θα πάρει πρώτη νερό. Της Γεωργίας Π. μαθήτρια του Δ2 |
Συνέντευξη από τη γιαγιά Τρυφερίδου Χαρούλα (Όλυμπος Πιερίας)
- Από πού παίρνατε το νερό παλιά; Παλιά στα χωριά δεν υπήρχαν βρύσες στα περισσότερα σπίτια. Ευτυχώς στο χωριό είχε πολλές πηγές. Το νερό τους πήγαινε σε δεξαμενές φτιαγμένες με πέτρες σε δυο – τρία μέρη του χωριού. Οι δεξαμενές είχαν βρύσες και από εκεί παίρναμε νερό με τις στάμνες για να μαγειρεύουμε και να πίνουμε. Για να ποτίζουμε τα χωράφια και τα ζωντανά μας υπήρχαν αυλάκια που μετέφεραν το νερό όπου χρειαζόμασταν. Τέλος, τα ρούχα τα πλέναμε στο ποτάμι ή στη νεροτριβή (πλυντήριο). Του Πέτρου Π. μαθητή του Δ2. |
Συνέντευξη από τη γιαγιά Περσεφόνη Πολάκη
(Ανώπολη Σφακίων) -Από πού παίρνατε το νερό παλιά; -Παλιά στα χωριά δεν υπήρχαν βρύσες. Στα περισσότερα σπίτια είχαμε στέρνες που μαζεύαμε το βρόχινο νερό. Υπήρχαν επίσης και πηγάδια που βγάζαμε νερό από τα έγκατα της γης. Από τις στέρνες και τα πηγάδια μεταφέραμε με δοχεία το νερό στα σπίτια. Έτσι στα σπίτια παίρνανε νερό για να πλένουμε, να ποτίζουμε και να πίνουμε οι άνθρωποι και τα ζωντανά μας. Ήταν πολύ δύσκολο και κουραστικό κάθε μέρα να κουβαλάς νερό. Του Πέτρου Π. μαθητή του Δ2. |
Συνέντευξη από τον Νίκο Πρικάκη
-Πώς πλενόσασταν τα παλιά χρόνια ; -Σε ένα μεγάλο τσουκάλι έβραζε νερό η γιαγιά και μετά το ανακάτευε με κρύο νερό μέχρι να γίνει χλιαρό. Μετά μας έβαζε μέσα σε μια λεκάνη και μας έκανε μπάνιο με πράσινο σαπούνι. Το σαπούνι το έφτιαχνε από λάδι, ποτάσα και άλλα υλικά. -Πώς έπλεναν τα ρούχα τους οι γυναίκες εκείνη την εποχή; -Μάζευαν ξύλα και άναβαν φωτιά έξω στην αυλή του σπιτιού. Έπειτα τοποθετούσαν ένα πελώριο καζάνι και σε αυτό ζέσταιναν νερό. Πιο δίπλα είχαν μία ξύλινη σκάφη και εκεί έριχναν το καυτό νερό μαζί με κρύο και έτριβαν με όλη τους τη δύναμη τα ρούχα τους με πράσινο σαπούνι για να καθαρίσουν. Μερικές φορές όταν τα ρούχα ήταν πολύ βρώμικα, τα έριχναν κατευθείαν μέσα στο καζάνι με το καυτό νερό και τα ανακάτευαν με μια ξύλινη κουτάλα! Της Αννα Π. μαθήτρια Δ2 τάξης |
Συνέντευξη από την κ. Εβελτία Βαμβακά.
-Γειά σας κ. Εβελτία! -Γειά σου! -Γιαγιά από πιο χωριό είσαι; -Από το ροδάκινο που βρίσκετε περίπου 47 χιλ. νοτιοδυτικά του Ρεθύμνου- -Γιαγιά παλιά πως μαζεύατε το νερό; -Παλιά μαζεύαμε νερό από τα πηγάδια. Όταν έβρεχε παίρναμε νερό από της μπουτσουνάρε ( υδρορροές). Επίσης το χωριό είχε δυο βρύσες. Όπου από εκεί έπαιρναν νερό. -Γιαγιά είχατε κάποιο έθιμο; -Ναι πάρα πολύ παλιά όταν ήμουν εγώ μικρή κάθε μήνα μια μέρα το χωριό έκανε μια γιορτή. Εκεί έπιναν μόνο νερό και έτρωγαν φαγητό που το έφτιαχναν σε μια κατσαρόλα. Πρώτα έβαζαν το νερό στην κατσαρόλα το άφηναν στην φωτιά 15 λεπτά. Μετά έβαζαν τα φαγητά. Αυτά θυμάμαι. -Ευχαριστώ γιαγιά! -Παρακαλώ παιδί μου! Της Χαρούλα Π. μαθήτρια Δ2 τάξης |